فهرست محتوا
شاید تصور کنید ماده شیمیایی سمی فقط در محیط های صنعتی و یا آزمایشگاه ها پیدا می شود. این در حالی است که بسیاری از این مواد توسط ما مورد استفاده قرار می گیرند بدون این که متوجه خطرات آن ها باشیم. در حقیقت بسیاری از مواد شیمیایی مضر و سمی در محصولاتی که به صورت متداول از آن ها استفاده می کنیم پنهان شده اند. از لوازم آرایشی گرفته تا ظروف پلاستیکی، همه این محصولات ممکن است برای ما خطرناک باشند. در این مقاله به بررسی 10 ماده شیمیایی سمی که روزانه با آن ها سر و کار داریم می پردازیم.
برای مطالعه بیشتر: انواع مواد شیمیایی و کاربرد آن‌ها
7 ماده شیمیایی سمی متداول و اهمیت شناخت آن ها
زمانی که مواد شیمایی سمی در محیط های صنعتی یا آزمایشگاهی باشند شما انتظار مواجه شدن با آن ها را دارید و مطمئناً نکات ایمنی را رعایت خواهید کرد. اما زمانی که ترکیبات شیمیایی سمی در محصولات مصرفی روزانه شما پنهان شده باشد بدیهی است که بدون توجه به خطرات احتمالی از آن ها استفاده می‌کنیدو به همین دللی شناخت این مواد بسیار مهم است. در ادامه 10 ماده شیمیایی سمی را با هم بررسی می‌کنیم.
فرمالدهید
یکی از 10 ماده شیمیایی سمی که در ساختار محصولات مورد استفاده ما به کار می رود، فرمالدهید است. فرمالدهید که با نام علمی متانال نیز شناخته می شود، یک ترکیب گازی با بویی تند است. این ماده هم به صورت مصنوعی و هم به طور طبیعی توسط گیاهان، جانوران و انسان‌ها تولید می‌شود. فرمالدهید کاربرد های فراوانی در صنعت و پزشکی دارد. از جمله مهم ترین محصولات پر کاربرد حاوی فرمالدهید میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- لوازم آرایشی (مانند رژ لب‌ها و لوسیون‌ها)
- شوینده‌ها و ضدعفونی‌کننده‌ها
- چسب‌ها و رنگ‌ها
- مبلمان و پارچه‌ها
- دود سیگار
متأسفانه این ترکیب به عنوان یک ماده شیمیایی سرطانزا شناخته می شود. همچنین، تماس با فرمالدهید ممکن است اثراتی مانند تحریک پوست، چشم‌ها و دستگاه تنفسی داشته باشد. برای در امان ماندن از اثرات سمی این ترکیب بهتر است از محصولات حاوی آن استفاده نکنید.
پارابن ها
از دیگر مواد شیمیایی سمی که در زندگی روزمره ما استفاده می شوند می توان به پارابن ها اشاه کرد. این ترکبات عمدتاً به عنوان ماده نگهدارنده و برای جلوگیری از رشد باکتری ها در محصولات آرایشی و بهداشتی استفاده می شوند. محصولات زیر ممکن است در ترکیب خود پارابن داشته باشند:
- شامپوها و نرم‌کننده‌ها
- کرم‌ها و لوسیون‌های صورت
- لوازم آرایشی مانند ریمل و رژ لب
پارابن ها از نظر ساختار ملکولی شبیه به هورمون استروژن هستند. به همین دلیل ممکن است تأثیر منفی بر عملکرد سیستم هورمونی بدن داشته باشند. ایجاد اختلال در عملکرد غددو تولید این هورمون ممکن است بر تولید مثل و باروری افراد موثر باشد.
بیسفنول A
بیسفنولA نیز یک ماده شیمیایی سمی است که در تولید بسیاری از محصولات پرکاربرد روزانه استفاده می شود. این ترکیب به وفور در ساخت پلاستیک های پلی کربنات کاربرد دارد. از آنجایی که این نوع پلاستیک برای ساخت بطری های نوشیدنی، شیشه شیر نوزاد، ظروف پلاستیکی محکم و…. استفاده می شود، بدیهی است که در طول روز ممکن است با آن مواجهه داشته باشیم. محصولات زیر از جمله کالاهای پر مصرف حاوی بیسفنول را تشکیل می دهند:
- بطری‌های پلاستیکی
- ظروف غذای پلاستیکی
- بلیط‌های کاغذی
- بسته‌بندی مواد غذایی
بیسفنول ها در صورت مواجه زیاد ممکن است در عملکرد سیستم هورمونی بدن تداخل ایجاد کنند. در نتیجه این ترکیبات می توانند در بروز مشکلاتی مثل افزایش وزن،دیابت نوع2، اختلالات باروری و حتی سرطان دخیل باشند. بنابریان، بهتر است تا جایی که می توانید از محصولات جایگزین مثل ظروف شیشه ای استفاده کنید.
تری‌کلوزان
تری‌کلوزان یک ماده ضدباکتریایی است که در بسیاری از محصولات بهداشتی برای از بین بردن باکتری‌ها و ویروس‌ها به کار می‌رود. به همین دلیل ما در زندگی روزمره خود بدون این کهمتوجه باشیم با این ماده شیمیایی سمی در تماس هستیم. به طور کلی این ترکیب در محصولات زیر یافت می‌شود.
- صابون‌های ضدباکتری
- خمیر دندان‌ها
- لوسیون‌های بدن
استفاده از تری کلوزان هاممکن است با ایجاد مقاومت باکتریایی در بدن به سیستم هورمونی و به ویژه تیروئید آسیب بزند.
فتالات‌ها
فتالات ها ترکیباتی از گروه مواد شیمیایی آلی هستند که به عنوان نرم کننده در صنعت پلاستیک سازی و در تولید محصولات آرایشی و بهداشتی مورد استفاده قرار می گیرند. به طور عمده می توان گفت بیشترین مقدار این ماده شیمیایی سمی در محصولات زیر یافت می شود:
- عطرها و مواد آرایشی
- شامپوها و کرم‌های بدن
- پلاستیک‌های نرم مانند اسباب‌بازی‌ها و پرده‌های حمام
تماس با مقادیر بیش از حد مجاز این آلاینده ممکن است با تأثیر منفی روی سیستم تولید مثل و اختلالات رشدی در کودکان همراه باشد. هنگام خرید لوازم آرایشی و مراقبت شخصی می توانید محصولات فاقد فتالات را انتخاب کنید.
برای مطالعه بیشتر: 6ماده شیمیایی موجود در محصولات آرایشی و بهداشتی
پرکلرات
از دیگر مواد شیمیایی سمی که ممکن است در زندگی روزمره بارها مورد استفاده قرار بگیرد، می توان به پر کلرات اشاره کرد. این ماده شیمیایی در ترکیب با مواد دیگر به صورت سدیم پر کلرات و پتاسیم پر کلرات مورد استفاده قرار می گیرد. موارد زیر از جمله منابع تماس با پرکلرات ها هستند:
- آب آشامیدنی آلوده
- برخی کودهای شیمیایی
- مواد منفجره و آتش‌بازی‌ها
این ترکیب شیمیایی ممکن است به کاهش سطح ید در بدن منجر شده و در عملکرد غده تیروئید اختلال ایجاد کند.
مونوسدیم گلوتامات
منوسدیم گلوتامات (MSG) یک نمک سدیم از اسید گلوتامیک است که به‌طور طبیعی در برخی مواد غذایی مانند پنیر، گوجه‌فرنگی و قارچ‌ها یافت می‌شود و معمولاً به‌عنوان افزودنی غذایی برای افزایش طعم در محصولات مختلف استفاده می‌شود. این ترکیب به‌ویژه در غذاهای آماده، سوپ‌ها، سس‌ها و غذاهای چینی رایج است. به طور کلی ممکن است در مواد زیر با این آلاینده مواجه شوید:
- غذاهای فرآوری شده و فست فود ها
- برخی سس ها
اگرچه مصرف این ماده در حد معمول و با مقادیر کم بی اثر است اما مصرف بی رویه آن می تواند مشکل ساز باشد. برخی اختلالات عصبی، سردرد و مشکلاتی از این دست را به مصرف مقادیر بیش از حد این ماده نسبت می دهند.
جمع بندی
در این مقاله تلاش کردیم با معرفی 7 ماده شیمیایی سمی که در اطراف ما هستند به شما هشدار بدهیم تا بیشتر مراقب سلامتی خود باشید. در جدول زیر خلاصه ای از موارد ذکر شده برای مطالعه راحت تر عنوان شده است. چنانچه راه حلی برای مصرف کمتر این ترکیبات دارید، آن را با ما در میان بگذارید. همچنین به خاطر داشته باشید که برای خرید مواد شیمیایی صنعتی، آزمایشگاهی و حتی خانگی باید به فروشگاه های معتبر مراجعه کنید و ضمن بررسی قیمت مواد شمیایی با کیفیت مناسب خرید کنید.
| ماده شیمیایی | منابع | اثرات |
| فرمالدهید | مواد ضدعفونی‌کننده – برخی چسب‌ها و رزین‌ها |
سرطانزا (گروه 1) در انسان – تحریک چشم و پوست – اختلال در سیستم ایمنی |
| پارابن | مواد آرایشی و بهداشتی – داروها |
– اختلال در هورمون‌ها (اندروژن‌ها و استروژن‌ها) – حساسیت‌های پوستی |
| فتالات | محصولات پلاستیکی – لوازم آرایشی |
اختلال در هورمون‌ها (افزایش خطر ناباروری و مشکلات رشد) – آسیب به کبد و کلیه‌ها |
| بیسفنول A (BPA) | پلاستیک‌های سخت – لوازم غذایی در بسته‌بندی‌های پلاستیکی |
اختلال در سیستم هورمونی (بخصوص سیستم تولید مثل) – افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و دیابت |
| تری کلوزان | صابون‌ها و شوینده‌ها – مواد ضد باکتری |
اختلال در سیستم هورمونی – افزایش مقاومت به آنتی‌بیوتیک‌ها – آسیب به کبد |
| پرکلرات | مواد منفجره – برخی مواد غذایی آلوده |
اختلال در عملکرد تیروئید – کاهش توانایی بدن در استفاده از ید |
| منوسدیم گلوتامات (MSG) | غذاهای آماده – غذاهای چینی – سوپ‌ها |
حساسیت‌ها (سردرد، تعریق، فشار خون) – اثرات منفی برای افرادی که به آن حساس هستند |
